Ryoso Kawaguchi te Miyajima – Het dikke dekbed op de futon heeft ons heerlijk warm gehouden. Hetgeen extra prettig is want buiten is het inmiddels gaan sneeuwen. Bescheiden mini vlokjes, amper sneeuw te noemen, maar toch.. het zegt iets over de temperatuur.

Om in Nagasaki te komen staan er echter een ferry en vier treinen in de planning, we zullen toch echt onder dat heerlijke dekbed vandaan moeten kruipen.

Na een warm afscheid van Yoko en haar man sjorren we dan ook de rugzakken op de rug en stappen we de kou in.

De ferry staat klaar en de diverse transfers verlopen redelijk vlot. Ik vertik het om tussendoor de witte boterhammen zonder korst te kopen, dan maar liever niets eten. In een van de treinen worden we overduidelijk gadegeslagen en jawel, een man met allerhande kaarten en boeken in hand en tas stapt op ons af. Zodra hij door heeft dat we Nederlands spreken dreunt hij een paginalange rij Nederlandse woorden op. Dit kan hij echter ook in vele andere talen. Bovendien kent hij elke spoorlijn van Japan. Hij heeft verschillende routekaarten bij zich en deelt gevraagd en ongevraagd allerhande en zeer specifieke details. Ik had hem erbij moeten hebben toen ik al die treinverbindingen aan het uitzoeken was. Dat had me veel tijd gescheeld! Zoals verwacht vindt hij de persoonlijke vragen minder prettig dan de feitelijke vragen over treinlijnen en de bijbehorende haltes. Maar dat is natuurlijk niet wat wij willen weten. Uiteindelijk vertelt hij ons dat hij op weg is naar een karaoke hal nabij Hiroshima station. Hij is vastberaden om de computer te verslaan en meer dan 100 punten te verkrijgen. De computer is hem tot op heden elke keer te slim af, de teleurstelling en het onbegrip is van zijn gezicht af te lezen. Zodra we bij Hiroshima station aankomen haast hij zich de trein uit en hij is al bovenaan de trap terwijl wij de eerste stap op het perron nog moeten zetten. Gedag zeggen is er niet meer bij, hij rent bijna naar de karaoke hal, duidelijk geen tijd te verliezen. Hopelijk komt hij ooit boven de 100 punten, wat dat ook mag betekenen. Het is voor hem belangrijk en daar gaat het om. Het liefst zou ik hem achternalopen om zijn karaoke kunsten te zien en horen, onze aansluitende trein wacht echter niet en we hebben nog even te gaan.

Aan het einde van de rit komt naast Nagasaki ook Nederland in zicht. De Huis ten Bosch trein is oranje gekleurd, niet Japans vermiljoen maar Nederlands oranje. We laten het themapark, en de trein, graag voorbij glijden. Onze eindbestemming is een kamer midden in Chinatown. Vanaf buiten lijkt het niet veel, het smalle trappengat maakt het er niet beter op, maar eenmaal binnen is het helemaal prima. Inclusief dak terras, al hebben we daar meer aan tijdens de zomermaanden. Uitzicht op een mooie, gelaagde begraafplaats.

Joris regelt nog snel twee stoelen zonder poten. Ze worden door een tengere dame door datzelfde smalle trappengat ophoog gesjouwd. We creëren vervolgens nog een extra zitplaats door een futon dubbel te vouwen. Helaas was de schuifdeur niet voorbereid op zijn transformatie naar rugleuning. Hij is nu licht ontzet. We stapelen de futons en creëren een comfortabele dubbeldekker futon. Het is net als met kleding, laagjes werkt het beste. We kunnen ons er nog net toe zetten om wat te gaan eten, daarna vallen we in elkaar verstrengeld tussen de laagjes in een diepe slaap. We hebben hier een paar dagen geboekt dus onze Nagasaki verkenning kan best nog even wachten.

fat man – 11:02 a.m. August 9, 1945

Drie dagen nadat Little Boy Hiroshima verwoestte, werd Fat Man de nachtmerrie van Nagasaki. Omdat het primaire doelwit niet beschikbaar was, werd gekozen voor het secundaire doelwit, de Mitsubishi Torpedo Plant en om twee minuten over elf in de ochtend ontplofte deze bom net iets ten noordwesten van het centrum van Nagasaki. Van de 286.000 mensen die ten tijde van de ontploffing in Nagasaki woonden, kwamen 74.000 mensen om het leven. Ruim 75.000 mensen liepen ernstige verwondingen op.

Het is bizar om weer in een stad te zijn met zo’n gruwelijke en trieste historie. Uiteraard gaan we ook hier naar het vredespark en het bijbehorende museum.

In het park van de vrede staat een ruim 10 meter hoog monument met de weinig originele naam Standbeeld voor de Vrede. Gek genoeg vind ik het juist macht, kilte en agressie uitstralen, ik krijg hetzelfde gevoel wanneer ik typische communistische standbeelden zie.

Ieder jaar vindt hier op 9 augustus een ceremonie plaats, waarbij de burgemeester van Nagasaki zijn ‘Peace Declaration to the World’ voorleest. Deze noordelijke helft van het park staat vol met (andere) vredessymbolen, in de vorm van herdenkingsmonumenten of sculpturen, geschonken door de diverse steden. Porto was als zusterstad de eerste. In 1978 stond het eerste monument. Is het toeval dat we daar eerder dit jaar een paar weken hebben doorgebracht? Ik geloof niet in toeval. Ook blijkt Middelburg een (ex) zusterstad te zijn. Beeldhouwer Peter de Jong heeft de Nederlandse bijdrage vormgegeven; een moederfiguur die beschermend over haar kind buigt.

Even verderop markeert een zwarte monoliet het epicentrum van de atoombom.

Direct ernaast is dan het museum. Dit weet ons echter weinig te raken. Een grote tegenstelling met wat z’n grote broer in Hiroshima met ons deed. En daar was ik zelfs voor de tweede keer. Eigenlijk vinden we het hier gewoon niets, het voelt niet passend, haast oneervol; rommelig, druk, een hele andere sfeer met ook nog eens veel rondrennende kinderen.

Druk is het ook bij Taichi Sushi. Drie reeds licht aangeschoten mannen aan de bar, nog vijf krukken over. We nemen er snel twee en inderdaad, even later zit het vol. Een ieder die iets later arriveert heeft pech. De sake vloeit rijkelijk en de uitbater is een uitgelaten persoonlijkheid, voor ons buitenstaanders ‘niet- Japans’. Mogelijk is het één het gevolg van het ander. Hij drink namelijk enthousiast mee en fabriceert onderwijl razendsnel heerlijke sushi’s. De goede man is 79 jaar en maakt al 60 jaar sushi. Pensioen lijkt hier niet te bestaan. Wederom die boterzachte inktvis, goddelijk.

Ook brengen we hier de dames bij het postkantoor volledig in verwarring, onszelf incluis. Een paar kaarten met postzegels kopen is in Japan nog niet eenvoudig. Een nieuwe simkaart aanschaffen evenmin. In India haal je die dingen op elke hoek van de straat, dit is in Japan duidelijk niet het geval. Het kostte ons een halve dag. Bij NTT Docomo doen drie mensen enorm hun best, inclusief een dame die telefonisch voor mij vertaalt. Maar losse simkaarten verkopen doen ze niet. Nee zeggen ook niet en dus belanden we in een soort van patstelling. Uiteindelijk loopt er iemand mee naar de 5e verdieping van het winkelcentrum. Aldaar een electronica zaak. Ik word al enthousiast, maar ook daar geen succes. We moeten naar de andere kant van de stad en dus de tram in. Het is dezelfde grote ‘media markt’ als waar we een paar weken terug in Kanazawa belandden voor de verloopstekker. Daar worden we door de manager himself geholpen – ze hebben hier echt duizend lagen. Maar.. het wonder geschiedt, na lang wachten aan een tafeltje en veel overleg hebben we de juiste data kaart, weliswaar voor 21 dagen ipv een week maar dat mag de pret niet drukken. De manager heeft echter geen intentie om te helpen die krengen te installeren en dus trekken we de aandacht van twee ‘bedienden’. Jongere generatie, die kunnen dat met hun ogen dicht. Dat laatste blijkt ook niet helemaal het geval te zijn, echter… we komen er. Buiten het feit dat whatsapp nu iedere keer op Japans toetsenbord springt werkt het allemaal weer zoals we willen. De jongen die ons helpt spreekt een woordje Engels en hij blijkt een fervent dance trance techno fanaat te zijn. Hij kent alle Nederlandse grootheden en is zelf dj geweest. Als ik vraag waarom hij gestopt is (en nu enigszins stompzinnig werk doet zoals toeristen helpen met hun simkaart) is het antwoord dat je hier in Japan stopt met het dj vak zodra je ouder wordt. Ik vraag me af wat een beter carrièrepad is.

Dejima – het voormalige VOC eiland

Tijdens de periode van nationale isolatie (1641 – 1858) was Nagasaki de enige havenstad in Japan die nog handel voerde met Europa en China. De Nederlanders waren de enigen die handel mochten drijven met Japan en dus ontstond er een handelspost, gevestigd op een kunstmatig eiland zodat de boel strict gescheiden kon blijven. Ik dacht dat het een eilandje was waar we met een boot heen zouden moeten. Inmiddels ligt het echter gewoon in de stad. Het blijkt dat de omgeving in de twintigste eeuw is drooggelegd. We arriveren er per ongeluk en voor we het weten lopen we tussen de oude poorten, de VOC-woningen en de magazijnen. Mooie tentoonstelling en goed voor de historische kennis. Kosten nog moeite zijn gespaard. Ik koop wat dropjes voor m’n moeder. Achteraf blijken het helemaal geen dropjes te zijn. Dat stukje cultuur hebben we blijkbaar toch niet goed overgebracht.

Ook in de wijk Oranda Zaka met de “Hollandse Hellingen” vind je nog connecties met Nederland, er lijkt geen ontkomen aan.

whisky walhalla – achter de boekenkast

Waar we ook min of meer per ongeluk arriveren is de nachtclub Agio. We zochten een restaurantje en ergens bovenaan een trap lopen we tegen een koof aan vol met boeken. We horen echter in de verte stemmen. Vreemd. Ik kan het niet loslaten en pak m’n telefoon om iets te vertalen. En ja, geheime ingang. Spannend.

Het is nog niet bepaald ‘nacht’, maar daar merk je binnen niets van. Geweldige tent en onmogelijk te beschrijven. Beetje jaren zestig. De whisky voorraad is indrukwekkend en Joris gaat voor een Macallan proeverij. Ik sip mee en vind er eentje lekker. Blijkt een special edition te zijn, 140 euro voor een fles. Ik hou het verder maar bij m’n esma’tje.

Bovenstaand zijn flarden van onze dagen in Nagasaki. Ik probeer de diversiteit van het land en onze ervaringen vast te leggen, maar merk dat ik dit voor de steden Hiroshima en Nagasaki extra lastig vind. ‘s Avonds, na weer een heerlijke maaltijd met altijd die ongekende vriendelijkheid, lees ik online documentatie en verhalen van het verleden. Zo tegenstrijdig. De verhalen van laatste hibakusha’s (‘overlevende van de explosie’), van de krijgsgevangenen en de keiharde Jappen, over de ‘trooststations’ met troostmeisjes, en nog verder terug, over het bloedbad bij de Chinese stad Nanking. Bijna tachtig jaar na het vallen van de bom hier in Nagasaki dreigt Poetin met het gebruik van kernwapens. Geen positieve gedachten. Wel fijn om de tijd te hebben om te lezen, te denken, te schrijven, te praten, te fotograferen, te verwonderen of gewoon te mijmeren, te dromen en te niksen.

Japan verveelt nog geen moment, ondanks dat we toch al best wat weken aan het rondreizen zijn. Zou ik hier een tijdje kunnen wonen? Ik denk het wel.

De volgende bestemming is Osaka. De stad waar Expo 2025 zal plaatsvinden. De toekomst centraal, focus op de uitdagingen van een wereld waar grote crises rond bijvoorbeeld klimaat en gezondheid de leefbaarheid zullen bepalen. Het zal vast een wonderland van (architectonische) innovaties, duurzaamheid, technologie en creatieve expressie zijn. Nederland zal ook een paviljoen hebben, er is een budget van €7.8M vrijgemaakt voor de realisatie van het paviljoen. Een maan die wegzakt in een bewegend gebouw waarin circulaire bouwmaterialen de boventoon voeren.

Ik ben echter vooral benieuwd wat we in het hier en nu in de metropool Osaka gaan aantreffen: Ōsaka-shi.