Palitana

Op de berg Shatrunjaya heersen de oudst bekende Jain goden en hun heiligen. Wie hier niet is geweest is nog niet rijp voor de Jain zaligheid.

Niet dat deze Jain bekering nu direct op ons verlanglijstje staat, maar de verhalen alsmede de foto’s van de bijna duizend tempels in het ochtendlicht zorgen ervoor dat we er graag een stukje voor omrijden.

In een pelgrimsplaats zijn, niet verrassend, vrijwel alle overnachtingsmogelijkheden dharamsala’s, ofwel rustplekken voor de rondtrekkende pelgrims. Vaak gevestigd in nog in mooie oude gebouwen, soms ook luxueuzer en nieuwer. Aangezien niemand op de berg zelf mag overnachten is dit systeem reeds eeuwenoud. De hoofdstraat, beter bekend als Taleti, kent dan ook enkel dharamsala’s, variërend in comfort. Ze worden beheerd door regionale communities van verschillende Jain kloosterordes. Dit bepaalt meteen wie voor welke dharamsala kiest.

Allemaal hebben ze kamers of kamertjes rondom een binnenplaats en bij de entree is er een open ruimte met foto’s van de diverse heiligen. De regels zijn duidelijk en veelal is de kamerprijs open, wat je kunt missen en wilt geven.

OYO imperium

Net als overal in India zien we ook nabij het heilige Palitana het grote rood witte Oyo logo. Een budget hotelketen, gestart in India en inmiddels de grootste hotelketen ter wereld. Ik had er zelf nog nooit van gehoord. Sowieso interessant wanneer je de top 10 van grootste hotelketens bekijkt, Europa is echt nergens. Ik lees een artikel uit de NY Times over Oyo, knap staaltje ondernemerschap. ‘Think Big’.

Ritesh Agarwal, de oprichter, handelde op zijn 13e al in SIM kaarten en startte op 18-jarige leeftijd Oravel. Een kloon van Airbnb. Vervolgens hangt hij er een franchise formule aan vast. We zijn nu acht jaar later en er zijn nu ongeveer 12.000 hotels met een groot rood Oyo logo. Men werkt met een regionaal captains systeem om te zorgen dat de aangesloten hotels een minimale basis standaard aanbieden.

Deze ‘ hospitality professionals’ zijn tevens trouble shooters. Ze schieten te hulp wanneer er bijvoorbeeld een fan naar beneden komt vallen… Nadat ik dit gelezen heb check ik zorgvuldig de constructie en kwaliteit van elke plafond fan boven ons bed. Je zal zo’n draaiend gevaarte bovenop je krijgen terwijl je net alle blaffende honden hebt weten te negeren en lekker ligt te dromen…

Terug naar Oyo. De marketing is mega, alles draagt het logo, van het naambord buiten tot en met het minizeepje toe.

Vanaf het begin is er iets wat me tegenhoudt om een Oyo te boeken, maar gezien de beperkte keuze hier in Palitana – de dharamsala’s uitgezonderd – gaan we het toch maar eens proberen. Oyo Ohm Hotel & Partly Plot, de naam spreekt tot de verbeelding. De daadwerkelijke locatie iets minder. Echter, we nemen een upgrade naar een kamer met balkon en hebben daarmee een vrij uitzicht op de ‘party plot’. Een groot grasveld met immense stadion verlichting en een podium. We zien geen voorbereidingen, maar checken toch maar even hun agenda. Gelukkig geen parties gepland, de belangrijkste activiteit deze dagen is het gras maaien. Hier nog geen robots die het werk uit handen nemen. Iets naar links buigend kijken we uit op een soort bedrijventerreintje. Vrachtwagens vol met dixies rijden af en aan. Na ruim acht maanden een blauwe dixie op de stoep voor de deur te hebben gehad is het haast een vertrouwd beeld. Gelukkig lijkt het fabricage en geen reiniging en we richting onze aandacht op de grasmaaiende jongen die dit vreemd genoeg pas doet wanneer de zon reeds hoog aan de hemel staat. Van enige logica geen sprake.

De ‘think big’ filosofie van Ritesh is dan ook nog niet helemaal doorgedrongen bij de zorgdragende familie van Ohm Hotel & Party Plot. Ze doen hun best en zijn zeker niet onvriendelijk, maar het is het gewoon niet. Ook verdenk ik, achteraf, het beddengoed van wat extra ongewenste gasten. Dit gezien de diverse kleine rode bultjes op mijn lichaam. Misschien is er hier nog wat extra coaching nodig van de lokale captain.

We komen hier ook een van de weinige ‘niet Indiase toeristen’ tegen. Liu uit Singapore. Ze reist alleen en is dolblij wanneer we haar uitnodigen om mee te gaan eten in het stadje. Ik zou hier zelf ook niet graag alleen langs de weg lopen. En ‘party plot’ heeft geen eten. De oude man maakt ‘s morgens, op aanvraag, een vettige aloo paratha. We besluiten vervolgens unaniem en per direct zijn kookkunsten niet verder op de proef te stellen. Zeker niet wanneer je hier voor bijna niets heerlijke vers gebakken dosa’s langs de straat kan krijgen. De vers gemaakte lemon soda komt van een kraampje aan de overkant en de chai als afsluiter vinden we net om de hoek in de volgende straat. Ieder heeft zo z’n specialiteit. Bovendien help je op deze manier drie ondernemers. Prima systeem en daarmee ook geen gedoe aan welk tafeltje je zou moeten plaatsnemen.

Overigens was Palitana vijf jaar geleden de eerste officiële vegetarische stad ter wereld. Het kopen of verkopen van vlees, vis of zuivelproducten is hier verboden en illegaal.

Liu vindt het streetfood gebeuren nog wat spannend, maar heeft humor en doet dapper mee. Nee, aan de hygiëne standaard van Singapore komt men hier inderdaad niet. Ze komt echter uit een klein plaatsje in China dus wellicht is ze ook wel wat gewend. Ze vertelt dat ze haar ouders slechts 1x per jaar ziet, zij komen uit Xinjiang en mogen China niet verlaten. Lastig om over het politieke systeem te praten, al studeert ze Liberal Arts and Science en daar leer je natuurlijk ook wel op een andere manier tegen bepaalde zaken aan te kijken.

Hoe anders is het hier in vredelievend Palitana? Een kleine aangename plaats. Ook hier weer mooie oude, zij het deels verwaarloosde, gebouwen. Het blijft heerlijk om in het late middaglicht wat rond te slipperen en je te verbazen over wat er allemaal nog is en ook niet meer is. Overal de koeien die rondslenteren en overal wel mensen die een praatje willen maken, een hand willen schudden of een foto willen.

where you from?

Ik besef dat ik nog nooit een reis heb meegemaakt waar ik zo weinig buitenlandse reizigers en/of toeristen heb gezien. Wanneer ben je eigenlijk een reiziger en wanneer een toerist? Beide categorieën samenvoegend komen we tot op heden niet verder dan negen, Liu al meegerekend. Het is dus ook niet zo gek dat ze verrast zijn wanneer ze ons in een bus zien zitten of door hun bazaar zien slenteren. Ontelbaar hoe vaak we thee aangeboden krijgen, of wat zoetigheid van een kraampje. Als we fruit kopen krijgen we steevast extra om te proeven of om daar alvast op te eten. “Where you from?” “The Netherlands, Holland”. Denk dat we het op sommige dagen wel twintig, dertig, veertig keer zeggen. Soms blijft de conversatie op dit niveau, soms zijn we met gemak 20 minuten verder.

Anderzijds is de vriendelijkheid en behulpzaamheid zo gewoon geworden dat ik hier haast van slag ben wanneer het anders is. Een ventje van een jaar of tien wil een selfie, samen met zijn vriendje, tot dusver de normaalste zaak van de (Indiase) wereld. Bij het poseren denk ik echter heel zachtjes zijn hand tegen de zijkant van mijn borst te voelen. Ik deins terug, maar twijfel en laat het dus maar. Hij komt echter een minuut later terug rennen en vraagt heel stoer (en tegelijkertijd fluisterend) ‘you fuck?’ Ik hef mijn hand en wil hem intuïtief een klap voor z’n hoofd geven. Boos roep ik nogal luid “never ever say that again” en ik hef mijn vinger als een schooljuffrouw. Hij duikt weg om m’n hand te ontwijken en rent keihard weg. Geschrokken kijken de mensen op in de verder rustige straat. Een man op een brommer lijkt naar hem op zoek te gaan. Ook z’n vriendjes stuiven alle richtingen op. Ik hoop maar dat het ventje zo geschrokken is dat hij het voortaan wel uit z’n hersentjes laat. Je kunt het maar beter in de kiem smoren… zeker in het zo heilige Palitana. De Jainisten leven namelijk zeer vredelievend, ik zal niet zeggen dat ‘to fuck’ daar niet bij hoort, maar dan toch wel met een andere introductie en inslag. Alsmede met minder leeftijdsverschil…

7,5 miljoen swipes per day

In het magazine India Today lees ik een artikel over de stand van zaken rondom sexualiteit in India. ‘Sex and the Indian, tales of love and lust in 2019’. De voorpagina is al redelijk provocerend, zoals een cover hoort te zijn. Dit is natuurlijk ook de reden dat wij het gaan lezen. Samenvattend: Internet en smartphones zorgen snel voor een veranderend klimaat. So far no news. Ondanks de nog steeds conservatieve samenleving waarin het merendeel van de mannen aangeeft een maagd als bruid te willen (in Ahmedabad zelfs 83%) registreert Tinder inmiddels 7,5 miljoen swipes per dag en is ‘erotic couples’ een veel gebruikte zoekterm.

Terug naar Palitana en de heilige Shatrunjaya. Ik dwaal weer eens af.

the holy walk – Shatrunjaya

We hebben geleerd van onze timing op de Pavagadh berg en zorgen ervoor dat we deze onderneming niet op zondag plannen. Echter, nu de dag eenmaal daar is blijkt het volle maan te zijn en dat is een extra heilig moment voor de Jain. Met andere woorden, toch best veel pelgrims op de been. We wagen het er maar op.

De Shatrunjaya trekt jaarlijks zo’n 400.000 pelgrims. Het is één van de vijf heilige plaatsen voor de Jainisten. Een andere is de berg Girnar bij Junagadh. Deze staat later nog op de planning. Althans, onder voorbehoud, want 10.000 treden en een zere knie is geen goede combinatie, hoe heilig ook.

We gaan hier mee in het ritme en zetten de wekker om vijf uur. Al voor zessen staan we bij de ingang, aan het eind van de Taleti en daar waar de Jay Taleti tempel staat. Hier is ook een dikke streep donkere stenen, dit is surrogaat voor de Shatrunjaya berg zelf en dus voor diegenen die niet sterk genoeg zijn om de berg zelf op te gaan.

Wij zijn echter klaar voor de 3500+ treden. Zonder ontbijt want er heersen hier strikte regels. Geen eten mee en eigenlijk ook geen water. In ieder geval sowieso niets van plastic, leer of bont mee. Tja, eigenlijk is bijna alles wel van een plastic achtig materiaal, inclusief de camera. Gelukkig wordt er niet dusdanig streng gecontroleerd en we mogen doorlopen, ondanks het beetje water wat we hebben meegenomen. Misschien ook omdat we eerst langs een zeer vriendelijke en hoffelijke meneer worden gestuurd die ons uitlegt wat de gedragsregels zijn. Geen foto’s in de tempels is een belangrijke. Zeker voor ons. Joris lijkt licht teleurgesteld en ook een beetje recalcitrant. We’ll see. Eerst maar eens omhoog. Je mag hier overigens alleen omhoog buiten de moesson periode. Dus feitelijk betekent dit dat alles afgesloten is van juli tot oktober. De reden is eenvoudig; Jainisten doden geen dieren en gedurende de moesson zijn er teveel insecten die dan doodgetrapt kunnen worden. Wel mooi eigenlijk.

Ik moet ook meteen denken aan onze Oyo Party Plot. Ze spuiten daar rijkelijk een vies ruikend chemisch goedje in de rondte, ongedierte bestrijding. Zij zijn dus duidelijk geen Jainisten. Ik trouwens ook niet. Ik hou weliswaar helemaal niet van die chemische zooi, we vragen ze ook direct ermee te stoppen want dat kan nooit gezond zijn, maar ik heb toch ook geen mededogen voor de muggen. Wel voor het merendeel van de andere dieren. Maar met de muggen, daar sluit ik nooit vrede mee…

Shashwat – onze (bege)leider omhoog

De avond voor de grote klim ontmoeten we Arpita, Aalap en Shashwat, een bemiddeld gezin uit Ahmedabad. Men spreekt zeer goed Engels en zijn ook al eens in Europa geweest. Opeens heb je het dan in hetzelfde gesprek over de Keukenhof, het Jainisme en de eeuwige roos die nooit verlept. Voor het verhaal over de roos komt Shashwat, 13 jaar, speciaal nog terug rennen naar het restaurantje. “You HAVE to see this”. Op een papiertje wordt de naam van de betreffende dharamsala geschreven alwaar de roos te zien is en vervolgens rent hij blij weer weg. “See you tomorrow!”

De volgende ochtend heeft hij ons tussen de mensenmassa inderdaad al snel gevonden. Later blijkt dit zijn gave te zijn, op mysterieuze wijze weet hij ons elke keer weer te vinden en hij ontpopt zich tot onze super enthousiaste privé gids. Z’n ouders zijn er maar wat blij mee, het is de eerste keer dat hij vrolijk is terwijl hij de jaarlijkse tocht omhoog maakt, aldus z’n moeder. Of we volgend jaar weer langs willen komen! Ook grootvader blijkt ergens op de berg te zijn, ver vooruit, op z’n blote voeten. Zoals overigens de meesten.

Eigenlijk zou je de pelgrims in een soort rangorde kunnen zetten.

⁃ De ‘Jainitische Geestelijken’: De nonnen en monniken zijn voor ons duidelijk de hoogste rang. Altijd blootvoets en in witte kleding. Ze beklimmen de tempelberg elke dag, soms zelfs meerdere keren op een dag. Zij hebben allen al lang en breed het heilige aantal van 99 op hun naam staan. Ongeacht hun vaak hoge leeftijd lopen ze soepeltjes omhoog en omlaag.

⁃ Categorie 2. ‘De fanatieke Jainisten’. Weliswaar geen geestelijken, wel mensen die ernaar streven het aantal van 99 beklimmingen te halen. We praten met een Jainiste woonachtig in New York. Ze komt elk jaar een maand naar Palitana en gaat dan elke dag omhoog. Thuis hijgt ze al wanneer ze één trap omhoog loopt, hier gaat het haast als vanzelf. Zoveel kan geloof dus doen, zegt ze nuchter. En zo zijn er velen, gelovigen die meer dan één keer per jaar omhoog gaan.

⁃ Categorie 3. De Jainist die één keer per jaar hier naartoe reist. Zoals de man uit Mumbai die aangeeft dat hij hier pas echt tot rust en bezinning komt. Hij heeft het nodig om te functioneren in het overbevolkte en hectische Mumbai. Hij loopt op z’n sokken.

⁃ Categorie 4. De Jainist die minimaal één keer in zijn leven zijn goden moet (wil?) ontmoeten en eren op deze berg.

⁃ Categorie 5. De niet- jainisten die graag de cultuur, religie en ervaring willen meemaken. Lopend op schoenen. Wij dus. Diegenen die wellicht nog meer gaan voor het prachtige uitzicht over de ontelbare tempels in het ochtendlicht. Diegenen die, eenmaal boven, stiekem naar het verboden hoogste torentje klauteren en daar wegdromen bij dat uitzicht en alle bijbehorende geluiden (dwz totdat we gespot worden door de bewaker, middels een snerpend fluitje worden we naar beneden gesommeerd). Diegenen die nieuwsgierig alle rituelen aanschouwen. Diegenen die zich gewillig laten zegenen, direct boven het beeld van de heilige Rsabha, vooral omdat Shashwat dat nu eenmaal zo graag wil. Wat is hij blij en enthousiast.

Wel wordt hij op een gegeven moment tot de orde geroepen door vader en grootvader. Ze hebben zich inmiddels ritueel gewassen met heilig water en melk en Shashwat heeft zijn jeans en t-shirt vervangen door traditionele witte kleding inclusief monddoek zodat de pure goden niet zijn menselijke adem binnenkrijgen. Het is voor even genoeg geweest met die toeristen en hij moet aansluiten in de lange rij bij de hoofdtempel. De Adishvar tempel, opgedragen aan Lord Rsabha, de eerste van de 24 Jinas. We zijn via de noordelijke piek gearriveerd, via de nine enclosures. Daar veel tempels en ook veel rustiger. Een mooie opbouw naar het drukke plein en de hoofdtempel op de zuidelijke piek.

Wij blijven hier nog een tijdje zitten en aanschouwen alle rituelen. Heel af en toe stiekem een foto schietend via de iPhone, hopend op een redelijk resultaat. Inmiddels begint de maag licht te knorren. Shashwat en zijn familie zijn hier nog tot een uurtje op twee bezig dus daar gaan we niet op wachten. Telefoonnr’s worden uitgewisseld en we starten de tocht naar beneden.

slowly slowly

Langzaam de trappen af om de knie te sparen. De mannen met de doli’s, de draagstoelen, zien duidelijk potentieel als ze me naar beneden zien gaan. Daar gaan we echter niet aan beginnen, ik heb de tijd. Gelukkig zijn er wel wat anderen die gebruik maken van de service. Een corpulente heer die al bellend op zijn troon zit. Een oude vrouw in een mooie rode sari, in kleermakerszit met rechte rug. Het kan niet anders dan dat de bamboe draagstokken zorgen voor hele pijnlijke en beurse schouders. Wat een kracht hebben ze. Toch schijnen ze goed te verdienen, in ieder geval vele malen meer dan in de moessonperiode, wanneer ze op het land werken. Waarschijnlijk minimaal zo zwaar werk.

Wanneer we bijna beneden zijn krijgen we, net als iedereen, nog een zegening. Inclusief reiniging van de rechter grote teen welke met melk overgoten wordt. Ook krijgen we een gift van 10 roepie. We snappen het niet helemaal, maar het lijkt een rijke Jain familie die aan goede werken doet. De 10 roepie geven we een paar treden lager door aan mensen die het vast en zeker beter kunnen gebruiken.

Eenmaal beneden drinken we als eerste een hele fles water leeg. Dorst… Trek…

Joris koopt het eerst eetbare wat hij tegenkomt. Het is een schaaltje yoghurt. Smaakt hem prima, ondanks het feit dat het niet bepaald gekoeld is. Ik kijk wat twijfelachtig, zeker wanneer ik zie dat vijf minuten later de restant bakjes yoghurt aan de straathonden worden gevoerd.

all you can eat

Ook krijgen we bij de gate een bon waarmee we blijkbaar gratis een lunch kunnen krijgen. Of eigenlijk brunch want ontbijt hadden we natuurlijk niet genomen, conform de regels. Uit nieuwsgierigheid gaan we kijken in de grote hal. Aldaar wordt er totaal geen onderscheid gemaakt. Pelgrim of geen pelgrim, buitenlander of niet, een ieder die van de berg komt krijgt chai, chaas en eten. We komen er eenvoudigweg niet onderuit, ze zouden oprecht beledigd zijn. En dus eten we iets waarvan we geen idee hebben wat het is, hopen we dat de chaas is aangelengd met voor ons drinkbaar water en we praten met alle blije en mogelijke verlichte mensen om ons heen. Mem Sir, welcome to India. Welcome to Palitana. Welcome to the Jainism.

Weer buiten, met een volle buik, zit ik nog even onder de grote boom. Heerlijk in de schaduw, met blote voeten en kijkend naar het allegaartje van mensen om me heen. Naar de hardwerkende heren die de suikerriet persen en het pulp tot een sapje met wat citroen transformeren, elke dag gaan er stapels en stapels suikerriet doorheen. Ook dit is gratis voor de pelgrims.

Na de Shatrunjaya gaat een ieder vervolgens weer z’n eigen weg. Shashwat en zijn ouders rijden vandaag nog terug naar Ahmedabad, toch echt nog wel heel wat uren in de auto. Wij hoeven echter enkel maar een rickshaw richting Partly Plot te nemen. Een siësta onder de wieken van de fan. Ik heb ‘m aan een inspectie onderworpen, stevig vastgezet dus geen actie nodig van de captain. Die blijft wel hangen.