Mooie treinreis naar Palermo. Stuk kust, stuk binnenland. We zijn een kleine drie uur onderweg en Joris noteert alweer allerlei nieuwe bestemmingen. Heerlijk zo’n trein.

Eenmaal gearriveerd op één van de Italiaanse ‘Grandi Stazioni’ kunnen we lopen naar ons volgende tijdelijke ‘thuis’. De voorbereiding levert echt op, het reizen gaat eenvoudig en de locaties zijn meestal goed. We hebben deze keer een apartementje met een buitenplaatsje. Blijkt flat te zijn. De drie flats op een rij zijn onderdeel van het street art project ‘Pangrel’, wat als thema welkom en integratie heeft. De flats staan midden in de wijk la Kalsa, een van de oudste wijken van Palermo en ooit het belangrijke commerciële centrum. In de tijd dat de stad nog onder Arabische heerschappij stond. Daar waar je vanaf de haven (La Cala) naar het oude centrum loopt. Een nog wat ongepolijste, maar levendige Arabische wijk. Zo’n deel van de stad waar je voorheen vooral niet moest zijn en nu langzamerhand een trendy wijk wordt. Bomvol graffiti, omgetoverd tot street art. Ik weet niet exact waar de scheidslijn ligt, mogelijk simpel met het wel of geen toestemming krijgen voor de kunst? In la Kalsa begon ooit de wederopstanding van Palermo, ook zijn de antimaffia rechters Falcone en Borsellino er opgegroeid. Een mooie murales van deze heren is te vinden op de zijmuur van Istituto Nautico, wat verderop bij de haven. De street artists Rosk en Loste hebben er hun handtekening op gezet. Dit Siciliaanse duo heeft ook de murales op de zijkant van ons tijdelijke huis geschilderd.

Het dubbel portret van Falcone en Borsellino bij de haven werd 25 jaar na de aanslag op Borsellino onthuld. Hij die ooit de woorden sprak:

‘È normale che esiste la paura, in ogni uomo. L’importante è che sia accompagnata dal coraggio. Non bisogna lasciarsi sopraffare dalla paura, altrimenti diventa un ostacolo che impedisce di andare avanti.’ Het is normaal dat iedereen bang is. Het belangrijkste is dat deze angst gepaard gaat met moed. Laat angst niet de boventoon voeren, anders wordt het een obstakel dat je verhindert vooruit te komen.

In Valle dei Templi (zie mijn vorige blog: stapje terug – 2500 jaar – stazione girgenti) zagen we ook al mooie herdenkingsplakkaten. Het vliegveld van Palermo heet inmiddels Aeroporto di Palermo Falcone Borsellino en nabij de plek waar Falcone in zijn Lancia de dood vond staat uiteraard ook een monument. Mooi dat de herinnering levend wordt gehouden. Belangrijk bovendien. Sinds ik hier rond reis besef ik eens te meer wat een enorme stempel de maffia op de samenleving heeft gedrukt, en deels nog steeds. Diep geworteld.

Ik ben nieuwsgierig naar Palermo en heb zin in ‘de stad’ van Sicilië. Helaas starten we met een chagrijnig ontvangst van de hospita. Zij heeft het thema van het street art project – welkom & integratie – blijkbaar nog niet helemaal omarmt. Ook het hoge hek met dubbele sloten, wat de afscheiding is tussen ons geheel betegelde tuin en de straatzijde, geeft niet helemaal het ‘wees welkom’ gevoel weer. Maar, zoals gezegd, we zijn nieuwsgierig naar die ruwe diamant van Sicilië met z’n vervallen maar historische gebouwen, met de beste streetfood van Sicilië, met verkeer wat chaotisch is, met z’n catacomben, UNESCO kerken, paleizen en stranden.

En ja, veel van deze opsomming gevonden, veel ervaren. De kathedraal Maria Santissima Assunta, met al z’n Arabische karakteristieken, is groot en mooi. Het opera gebouw (Massimo theater) is vervallen, maar straalt tegelijkertijd.

Fontana Pretoria, ofwel Piazza della Vergogna, het ‘plein der schaamte’… Met de vele naakte beelden die volgens de Palermitami de corrupte ambtenarij en overheid weergeven. De vele bruidsparen gaan er desondanks graag en veelvuldig op de foto, ongeacht de betekenis. Even verderop heb je dan Quattro Canti, een kruispunt met paleizen en ogenschijnlijk symmetrische fonteinen, standbeelden en zuilen. En elke keer zie ik weer iets anders moois. Want ze zijn dus helemaal niet symmetrisch.

Maar ook de kleinere dingen fascineren me, de onverwachte pareltjes. Zoals het geweldige boek cq kunst winkeltje, gevestigd in een oude klokkentoren. Hij heeft een kabinet of pleasure en een secret room. Daar moet hij dan met de lange ladder naar toe, iets wat hij zonder moeite doet. Prachtige tekeningen van een Mexicaanse kunstenaar die deels in Palermo woont. Echter, alles origineel en uniek, en dus flink aan de prijs.

palermo – food walhalla

We eten verse gegrilde vis, zittend op de stoep nabij de zee. We halen caponata voor de lunch bij het straatstalletje op de hoek en lopen ‘s morgens snel naar buiten wanneer het wonder autootje van meneer Giovanni voorrijdt. Een wonder autootje omdat hij er van alles uit tevoorschijn tovert. Samen met de buurvrouwen sta ik in de rij en koop eieren, verse ricotta, brood, wijn en harde kaas. De vroegere SRV wagen is er niets bij. ‘s Avonds eten we heerlijke pasta scolio in een steegje achter de kathedraal, we halen een pizza met een houthakkers salade verderop in de straat, een pulpo carpaccio gevolgd door risotto met garnalen aan de andere zijde van de straat. En zo kan ik nog wel even door gaan. Altijd vergezelt met een Siciliaans wijntje, meestal goede kwaliteit. Er zijn inmiddels 22 DOC’s en zelfs een DOCG, de Cerasuolo di Vittoria. Het is waar, de stad is een waar food walhalla.

palermo – special guest

Dit alles delen we met Anne-Marie. Superleuk, ze komt ons een paar dagen opzoeken. Zo lief. Ik moet helaas grotendeels werken, maar op m’n vrije dag vertrekken we richting Monreale. In de gehuurde elektrische Cleo. We voelen ons in een soort tijdcapsule zitten, en dat temidden van de hectiek van Palermo. Geen eenvoudige stad om doorheen te rijden, of te navigeren. Joris gaat wijselijk achterin zitten, ik ben de bijrijder (met Google Maps in de hand) en Anne-Marie moet het vuile werk opknappen. Doet ze goed. Drie leiders in een auto, dus de rolverdeling kan maar beter duidelijk zijn. Het werkt en we arriveren daar waar we willen zijn.

Monreale

Hoog gelegen en met de waanzinnig mooie (world heritage listed) kathedraal. Normandische architectuur met Arabische Byzantijnse en klassieke elementen. Met aan de binnenzijde een wereld op zichzelf aan mozaïek. Haast ongelofelijk dat ze dit in 10 jaar geklaard hebben ( 1184). Ook het ernaast gelegen klooster is de rit door het drukke verkeer meer dan waard. Romaanse zuilen, de binnenplaats doet ons alledrie aan zuid Spanje denken. Komt natuurlijk vooral door de Moors Arabische stijl. Ik bedenk me hoe uniek dit eiland eigenlijk is met al die verschillende stijlen van architectuur. De barok in het zuiden, de Griekse theaters en tempels, de mozaïeken en dan ook nog eens kastelen en paleizen. Zo ontzettend rijk. De gebouwen hier in Palermo en omgeving laten zien hoe de westerse, Islamitische en Byzantijnse culturen op het eiland samensmolten. Een unieke architectuur, voortkomend uit de verschillende tradities. Ik neem me voor er nog meer over te gaan lezen. En om hier nog eens voor een langere tijd terug te komen. De stad fascineert me.

Dat gezegd hebbend, de andere dag schuif ik weer achter de laptop terwijl Joris en Anne-Marie richting Mondello beach en richting kaap vertrekken. Dat heb je nu eenmaal met een workaction. Keuzes maken. Ben blij dat ze samen fijn weg kunnen. Ik hou het bij een snelle cappuccino tegenover de botanische tuin. Uiteraard met een kleine lekkernij. Ook helemaal niet verkeerd. Inmiddels wisselen regen, wind, onweer en zon elkaar af. Ook ‘s avonds blijft het nat en we blijven dus lekker binnen. Lang leve Netflix, al vallen broer en zus binnen 10 minuten in slaap. Ik zit in het midden op de tweepersoons bank met de Mac op schoot, beide hoofden nog net niet op m’n schouders. We maken er dus maar een vroegertje van terwijl de donder en bliksem buiten door raast.

zaterdag 9 oktober

Na Palermo staat Catania nog op de planning. Dat is dan ook meteen onze laatste treinreis van Sicilië.

Ons plan was om vroeg op te staan. Plan mislukt, gebeurt wel vaker. Uitgebreid ontbijt met yoghurt en ricotta en een mega gebakken ei met tomaat. De koelkast moet leeg.. Uiteindelijk pas om 11 uur de stad in. Zonnetje. Fijn. Op zoek naar koffie lopen we lukraak richting centrum, houden deze keer iets meer rechts aan en passeren een klein kerkje, te mooi om niet even te stoppen. Gelukkig maar want er blijkt een prachtige kleine crypte onder de kerk te zijn. Vol met mooie fresco’s. Ook schedels en uiteraard ruimtes waar de gemummificeerde lichamen lagen. Vocht en luchtregulatie is indrukwekkend, zeker voor die tijd. Om de ontbinding van de lichamen tegen te houden – of op z’n minst te vertragen – werd elk lichaam volledig uitgedroogd. Dat werd gedaan door de lijken op warme, keramische pannen te leggen en daarna maandenlang te wachten tot al het vocht het lichaam had verlaten. We zijn niet naar de bekende Catacombe dei Cappuccini geweest, maar ik denk dat deze kleine crypte in Kalsa, onder de Santa Maria dell’Itria dei Cocchieri meer iets voor ons was.

De koffie vinden we uiteindelijk in een haast antieke, en in ieder geval authentieke, zaak. Chaos alom waarbij de specialiteit duidelijk een broodje milt met Parmezaanse kaas is. Het wordt uit een grote pan geschept en alleen al de aanblik geeft me een wat weeïg gevoel. Desalniettemin vindt het gretig aftrek onder de Italiaanse gasten. Wij hebben topplaatsen op de eerste verdieping en kunnen de chaos goed overzien. Joris is volledig in beslag genomen door de oude foto’s aan de wanden en heeft totaal niet door dat men vanuit de begane grond nogal wat moeite doet om hem te overtuigen dat hij eerst z’n green pass moeten laten zijn, alsmede eerst betalen bij de kassier voordat er überhaupt naar een tafeltje kan worden gezocht. Wat zou Ilja (pfeijffer) van deze plaats vinden? Echt authentiek of iets wat puur in stand wordt gehouden voor het toerisme? Misschien is het wel het laatste, desondanks genieten we van de voorstelling voor onze neus, alsmede van een lekkere cappuccini.

Helaas tikt de klok door. Slipperen door een stad zorgt er bij mij voor dat de tijd stil staat, eigenlijk zorgt ‘niet werken’ er bij mij voor dat ik weinig besef van tijd heb. Dat geldt echter natuurlijk niet voor het vertrek van de geplande trein richting Catania. Nu schrijf ik deze blog vanuit dezelfde geplande trein, dus met wat doorstappen is het goed gekomen.

Dag Palermo, het was een fijn en leerzaam weekje…