onderweg

Joris voert een geanimeerd gesprek over de rechten van de vrouw met moeder en dochter (beide gesluierd en dochter inspecteur en/of pedagoog – ondanks dat mijn Frans hier best wat verbetert laat de taal me hier toch echt in de steek) en vermeldt vrolijk dat het net de Trans Siberië express is. Zou hij wel willen, een paar dagen achter elkaar met de trein reizen, een coupé delen en culturen mengen.

Wil ik ook, alleen niet nu. De gezette man tegenover me, wijdbeens zittend met zijn djebella (te) hoog opgetrokken, heeft duidelijk ook last van de warmte. We gaan richting de 40 graden en zijn toch wel wat penetrante transpiratie geur vermengd zich met de enorme hoeveelheid eten die moeder en dochter op links hebben meegebracht voor hun 4 uur durende trein reis van Tanger naar Fes. Ik probeer er niet aan te denken en het daarmee niet te ruiken, maar mijn reukorgaan is nu eenmaal gevoelig. Dit gecombineerd met een niet functionerende airco en de diverse opvliegers (lang leve de overgang) zorgt ervoor dat ook ik baad in het zweet, alles plakt en het blikje koude tonic biedt weinig soelaas. Het lijkt een lange rit te worden en ik denk aan de klok op het station bij Asilah – geen tijd is alle tijd. Zennnnn.

Het is onduidelijk of de man onderdeel is van het gezelschap of dat het slechts tijdelijke verwantschap betreft. Eigenlijk weet je dat nooit. Uiteraard krijgen ook wij van alles aangeboden, veel vers fruit. Ons tegenaanbod zou de verse nougat moeten zijn, maar deze zit ergens diep in de tas verstopt. Waarschijnlijk inmiddels vastgeplakt aan iets wat niet van plakkende nougat gediend is. We hebben de brokken gisteren gekocht van de vriendelijke man met het gevaarlijke hakmes, elke dag te vinden bij de oostelijke poort van de medina van Asilah. Op zijn antieke weegschaal controleert hij de grof gehakte stukken, hij zit er zelden naast en geeft steevast wat extra’s. Naast hem de man in het zwart en de vrouw in de rolstoel, zij krijgen het wisselgeld. Hier geeft vrijwel iedereen iets, wellicht het sociale systeem van een kleinere plaats.

Terug naar onze coupe van trein 303, wagon 11. Het heerschap tegenover me gaat gelukkig met regelmaat op het platform bij de deur staan. Deze staat namelijk de gehele reis open. Dat is pas efficiënt. Moet je in Nederland niet proberen, alle alarmen zouden tegelijkertijd afgaan. Ook m’n opvliegers worden minder, m’n humeur wordt direct beter. Duidelijke samenhang.

Ondanks de hitte zit de moeder naast ons met een dekentje over haar knieën, ik kan het haast niet geloven. In haar oude handen een bidketting. De kralen glijden door haar vingers. Niet veel later wordt er echt gebeden. Haar hoofd op het tafeltje tussen de perziken en de taart doos en ze prevelt voor ons onbekende Arabische woorden. Ik controleer het kompas op m’n telefoon, we rijden inderdaad naar het oosten, al kan dat toeval zijn. Onderweg bidden is volgens mij niet altijd richting Mekka. Toch, zou ze haar plek vooraf zorgvuldig gekozen hebben? Haar dochter zit tegenover haar, maar maakt haar plaats even vrij tijdens het gebed. Je mag tenslotte alleen bidden tegenover een dode. Een ander levend mens aanbidden is niet de bedoeling legt ze ons vriendelijk uit. De dochter blijft onderwijl haar onophoudelijke rinkelende telefoon beantwoorden, ook tijdens deze minuten van gebed. Blijkbaar is dit geen probleem, de telefoon lijkt net zo heilig als Allah. Zitten wij een beetje te fluisteren..

Trein 303 is de stoptrein, enige mogelijkheid. Buiten is het droog en dor. Mensen zitten onder een boom voor wat schaduw en overal slingert plastic rond. De klimaatverandering moet ook hier funest zijn. De bewustwording rondom het gebruik van plastic is nog minimaal, laat staan rondom het opruimen ervan. Niet alleen langs de spoorlijn, ook langs de prachtige stranden en baaitjes in en rondom Asilah zagen we het. Mooie rotsformaties en goudgeel zand, heerlijke golven en elke dag een fantastische zonsondergang, maar iets verder naar achter een zee van plastic. De realiteit. Net als de klimaatverandering.

Bezweet en plakkerig als de nougat arriveren we uiteindelijk op het voor ons inmiddels bekende station in Fes. We weten waar de rode taxi’s staan, we weten de prijs en zijn snel bij het hotel voor de laatste nacht. De sultan suite van Dar Abdesalam was al volgeboekt maar we hebben een mooie deal gevonden inclusief zwembad, welke aan de overkant van de straat blijkt te zijn. Beetje gek is dat wel maar de plons in het zwembad verfrist dus brengt het ons dat wat we wilden. Inmiddels is ook het nationale vrouwelijke voetbalteam voor de jeugd gearriveerd. Belangrijke wedstrijd morgen en ze mogen even relaxen van de coach. Gek genoeg gaat bijna niemand het water in, of misschien ook helemaal niet gek in deze cultuur. Ik voel me wel wat ‘naakt’ zo in m’n bikini tussen de trainingsbroeken en hoofddoeken. Dat is het effect van in de minderheid zijn, dan ben je degene die anders is.

fes feestje

Na een COVID stop van 2 jaar is nu het jaarlijkse muziekfestival gaande; Festival de Fès des Musiques Sacrées du Monde 2022. Mond vol en klinkt goed. We hebben nog kaarten kunnen krijgen voor Ibrahim Maalouf. De veelzijdige jazz trompettist met z’n Arabische twist en improvisaties is de hoofdact. Maalouf, iets met een extra ventiel waar ik verder echt geen verstand van hem, maar voor ons bekend middels spotify. Vorig jaar gemist in de Doelen en dan nu dus hier. Op een venue waar je U tegen zegt. Alleen al de EHBO post is fantastisch, een tent direct uit een duizend en één nacht sprookje, compleet met tapijten, kleurige kleden en sfeerverlichting.

Het concert is in de buitenlucht, het is nog steeds 36 graden en een warme woestijnwind waait over de grote binnenplaats. Letterlijk woestijn want veel zand. Een van de prachtige oude poorten siert het podium. Verder rondom belichting van de oude muren, prachtig. Mooi als je zulke historische plekken hebt voor cultuur. Ik moet denken aan Verona, was toen ook zo magisch. Hier zilver en goud kleurige plastic stoelen, de rich (and famous?) lijken overal vandaan te komen. Mini jurkjes met torenhoge hakken naast traditionele en prachtige kaftans, gandoura’s, tackchita’s en al wat er nog meer is. Joris heeft voor de verandering z’n knalgele puntsloffen niet aan, al is hij er wel gehecht aan geraakt in de afgelopen weken. We hebben best goede plekken weten te bemachtigen, maar wanneer Malouk begint begint ook een soort continue voortdurende volksverhuizing. Lijkt wel een stoelendans, het is echt ongelofelijk. Leidt wel een beetje af maar het went ook, daarnaast ook gewoon leuk om te zien hoe het er hier aan toe gaat. Op het podium is het jazz component helaas wat ver te zoeken en af en toe lijkt er haast een soort André Rieu sfeer te ontstaan. Althans, dat stel ik me zo voor. Het orkest van blazers gaat los, hij loopt overal dwars tussendoor, speelt en dirigeert tegelijkertijd. Hoe meer gekte, hoe enthousiaster het publiek. De zangeres is geweldig, mogelijk ook bekend, echter niet voor ons. Ook is er een fantastische en sensuele (buik)danseres, ze cirkelt en cirkelt en cirkelt. Echt minutenlang, haast onmogelijk en fascinerend om te zien. Aan de einde van het concert bedaart de boel een beetje en wordt het wat rustiger, tegelijkertijd wat meer jazzier. Hij eindigt met een prachtige solo. Daar waar we voor gekomen waren.

Mooie afsluiter van Marokko. We drinken ‘s avonds laat nog wat aan de bijzonder foute hotelbar, uiteraard enkel heren en allen zijn reeds fink beschonken. Een van de weinige plekken waar alcohol te verkrijgen is en direct is het resultaat helaas zichtbaar. Na wat moeilijk verstaanbare conversaties vertrekken we dus maar naar onze mega grote, maar ook saaie en lelijke kamer. Na de mooie riads en Airbnb’s met terrassen en veel sfeer is het ook wel haast onmogelijk om dat niveau van sfeer te behalen. Het meest grappige detail is de foeilelijke bar die ze in de kamer gebouwd hebben. Buiten zijn lelijkheid heeft de bar ook geen enkel glas, laat staan drank. Wel een Nespresso apparaat, echter zonder cupjes. De enorme ijskast is leeg, zelfs geen flesje water. Nada. Verder staat er een bank waar minimaal drie mensen op zouden kunnen slapen. Vrij nutteloos allemaal. Gelukkig is het bed goed en de douche werkt. Rest ons de lastige keuze tussen muggen of airco. De meningen zijn verdeeld. Het is afgekoeld naar 32 graden, dus waarom zo’n irritante airco aan? Zal wel een man-vrouw dingetje zijn. Voor we het weten zijn we weer terug in Rotterdam, daar ook zomer maar geen tropische temperaturen, dus laten we er maar gewoon van genieten. Net als van het ontbijt, de luxe van een hotel. Ik eindig deze trip dan ook hoe ik begonnen ben. Daar in Casablanca, maar ook halverwege in Rabat: Met een baghrir (de pannenkoek met duizendgaatjes), gevolgd door heerlijke msemmen met honing en amlou.

Merci Maroc – we zijn weer verwend.

Naschrift: ik schrijf deze blog nadat ik weer terug ben in Nederland. Zittend op mijn terras, met een glaasje muntthee, met honing, echter zonder msemmen. Het glaasje is nog van mijn vorige reis door dit mooie land, ruim 15 jaar geleden. De temperatuur is nog heerlijk. Door de openslaande deuren komt er zachtjes wat geluid door. Inderdaad, Ibrahim Maalouf. En.. geen gedoe over de airco. Ook fijn!